MESLEK SEÇİMİ MOTİVASYONU
MASLOW DER Kİ "YAZGILARIN EN GÜZELİ, BİR İNSANIN SAHİP OLABİLECEĞİ EN BÜYÜK HAZİNE; TUTKU VE MUTLULUKLA YAPTIĞI BİR İŞ İÇİN ONA PARA ÖDENİYOR OLMASIDIR."
SANIRIM BU CÜMLE MESLEK SEÇİMİNİN ÖNEMİNİ EN GÜZEL ŞEKİLDE AÇIKLAMAKTADIR.
Lise yılları gençler için meslekle ilgili karar vermeleri açısından kritik zaman olarak değerlendirilir. Gençler bu dönemlerinde, meslek olarak seçecekleri alanları belirlemek ve meslekleri hakkında karar vermek durumundadırlar. Meslek seçimi gencin, yalnızca nasıl bir işte çalışmak istediği ile ilgili olmayıp aynı zamanda nasıl bir hayat standardı içinde yaşamak istediğini de etkileyen bir karar olduğu için çok önemlidir. Lise çağına gelmiş gençlerin böylesine önemli bir karar vermek zorunda olmaları, mesleki gelişim görevlerini yerine getirmedilerse, doğru ve akılcı kararlar vermelerini zorlaştırmaktadır. Meslek seçimi, meslek gelişiminde yer alan mesleki gelişim görevlerini başarı ile tamamlama ve mesleki olgunluk düzeyi ile bağlantılıdır.
Mesleki olgunluk, bireyin kendisine uygun ve gerçekçi meslek seçebilme yeteneği olarak tanımlanmıştır. Diğer bir tanım ise, mesleki olgunluk, bireyin akılcı ve gerçekçi meslek seçimi için gerekli bilgi ve beceriyi kazanmasıdır.
Yapılan bu tanımlar doğrultusunda mesleki olgunluk, bireyin kendi ilgi, yetenek, değer, kişilik özellikleri ve beklentilerine uygun mesleğe karar verebilmesidir. Bundan dolayı, mesleki olgunluk önemli ve üzerinde çalışılması gereken bir değişken olarak kabul edilmektedir. Meslek seçimi, bireyin ilgi, yetenek, değer, beklenti ve kişilik özelliklerine uygun olarak seçildiğinde kişinin ruh sağlığını, mesleki ve özel hayatını olumlu yönde etkilemekte ve bireyin hayat kalitesi ve standardına olumlu yönde katkı sağlamaktadır.
Bir öğrencinin mesleki olgunluğuna; çevresel faktörler, aile ilişkileri, kişilik özellikleri ve mesleki seçim motivasyonu gibi etki eden pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlar içinde belki de en önemlisi meslek seçimi konusunda öğrencinin motivasyona sahip olmasıdır.
Bir öğrencinin gelecek yaşamı için bir meslek seçmek için motivasyona sahip olması için; meslek seçimi sorumluluğunun kendisinde olduğunu (mesleki proaktiflik) ve bunun şansa bırakılmaması gerektiğini bilmesi, bir meslek seçmek için kendi sahip olduğu yetenek, kişilik, ilgi ve değerlerin farkında olması, meslekleri tanıması ve bu meslek alanında çalışılması için sahip olunması gereken özellikleri araştırması ve bunları kendi sahip olduğu değerlerle karşılaştırılması, meslek seçiminin tüm yaşamında başarı ve mutluluğu etkilediğinin farkında olması, dolayısıyla bunu elde edebilmek için araştırma yapması, çeşitli kaynaklardan veri toplaması ve en sonunda da tüm bu özellikleri sentezleyerek, stres yaşamadan kararını vermesi gerekir.
MESLEKİ MOTİVASYONU YÜKSEK OLAN BİR KİŞİNİN SAHİP OLDUĞU ÖZELLİKLER ŞUNLARDIR:
Küçük yaşlardan itibaren meslekleri tanır.
Bu mesleklerde başarılı olmak için gerekli olan genel, farklı yetenek, kişilik özellikleri ve mesleki ilgileri bilir.
Meslekler hakkında detaylı araştırmalar yapar.
Bu konuda hangi kaynaklara başvuracağını bilir.
Kendi yetenek, kişilik, değer ve ilgilerini objektif olarak bilir ve bu konuda yüksek farkındalığa sahiptir.
Küçük yaşlardan itibaren meslek seçimi üzerinde çalıştığı için, zamanı geldiğinde çok fazla mesleki kararsızlık yaşamaz.
Meslek seçiminin yaşamındaki öneminin farkındadır ve bir meslek seçimi için istekli davranışlar sergiler.
Kendine en uygun gelen meslek için, kişisel gelişimini sağlamaya çalışır, o meslek için kendinde yeterli görmediği özelikleri geliştirmek için çaba harcar, gerektiğinde yardım alır.
Meslek seçim aşamasının son aşamasında stres yaşamaz.
Meslek seçiminin kendi sorumluluğunda olduğunun farkındadır.
Meslek seçiminde; çevresindeki herkesten yardım alır ama son kararı kendisi verir.
Gelecekte seçeceği mesleğin; tüm yaşamında performansını ve mutluluğunu etkileyeceğini bilir.
MESLEKİ MOTİVASYONU DÜŞÜK OLAN BİR KİŞİNİN SAHİP OLDUĞU ÖZELLİKLER ŞUNLARDIR:
Kariyer seçim sürecinin hiyerarşik dönemlerini, zamanında yaşamamıştır.
Gelecek yaşamında meslek sahibi olmak onun için önemli değildir.
Onun meslek anlayışı sadece para kazanma ile eş anlamlıdır.
Ona bol kazanç getireceğine inandığı meslek dallarını; irdelemeden seçer.
Kendisi için meslek seçimini, başkalarının yapmasını ister.
Meslek seçiminde; ailesinden, arkadaşlarından ve yakın çevresinden çok etkilenir ve bunla bağlı olarak da sık sık meslek fikri değiştirir.
Meslek seçimi sürecinde aktif rol oynamaz, araştırma yapmaz.
Meslek seçimine etki eden özellikleri hakkında farkındalığı yoktur veya çok azdır.
Hedeflediği meslek alanı için kişisel gelişimini yapmayı gereksiz bulur.
Meslek seçiminde kendi sorumluluğunu atmak için çeşitli savunma mekanizmaları kullanır.
Gelecekteki mesleğinin şansa bağlı olduğuna inanır.
Meslek seçiminde dışsal denetim odağı özelliğine sahiptir.
